گمرک ایران یکی از کهن‌ترین سازمان‌هایی است که همواره وظیفه اعمال نظارت و ایجاد درآمد در مبادی ورودی و خروجی را عهده‌دار بوده است.
می‌توان گفت که پیشینه این سازمان همزمان با دولتمردان درایران است. براساس منابع موجود از بیست و پنج سده پیش در مرزهای کشور دفاتر گمرکی وجود داشته و دریافت حقوق و عوارض از کالاهای بازرگانی رسم بوده است. پس از هخامنشیان در مرزهای حکومت اشکانی نیز کالاهای ورودی و خروجی در لوح‌های مخصوص ثبت و حقوق دریافت می‌شد. در پیمان‌های میان ساسانیان و رومیان بارها از گمرک یاد شده است. در دوره اسلامی نیز در مرزهای ایران همان رسوم و مقرراتی که در زمان ساسانیان رایج بود اجرا می‌شد.
در منابع تاریخی هر دوره از تاریخ ایران به فعالیت این سازمان مالی و نظارتی اشاره شده است. از دوره صفویه به بعد جهانگردان اروپایی هم آگاهی‌های ارزشمندی درباره گمرک و گمرکخانه درایران به دست داده‌اند. ادامه نابسامانی اقتصادی در دوره مظفرالدین‌شاه قاجار دولتمردان را به نقش حساس گمرک آگاه و آنان را ناگزیر ساخت که رایزنانی را از کشور بلژیک برای سازمان‌دهی، تعیین تعرفه، مدیریت و خدمت در ستاد گمرک ایران و گمرکخانه‌های ایالت‌ها دعوت نمایند و ازاین زمان نقش گمرک در سرنوشت اقتصاد کشور اهمیت و حساسیت بیشتری یافت. در سده اخیر درجهت نوسازی و بهسازی این سازمان گام‌های بلندی برداشته شد. این کتاب سرگذشت فعالیت و نقش گمرک و گمرکخانه در طول تاریخ ایران است که می‌تواند مورد بهره‌برداری پژوهندگان تاریخ اداری و بازرگانی کشور و دیگر علاقه‌مندان قرار گیرد.
Reviews
There are no reviews yet.